Veerkrachtig zijn of ´mentale veerkracht hebben´: termen die we de laatste tijd steeds vaker horen. Ups en downs horen bij het leven, daar is niks nieuws aan. Iedereen krijgt op den duur weleens een tegenslag te verwerken, daar doe je niets aan. De manier hoe je met tegenslagen omgaat, dat heb je wél zelf in de hand. In hoeverre word jij uit je balans gebracht wanneer jou iets vervelends overkomt? Hoe sterk lijd jij onder bepaalde omstandigheden? Stress, druk of bepaalde veranderingen: het zijn allemaal zaken die je compleet uit het veld kunnen slaan, maar dit hoeft zeker niet het geval te zijn. In dit artikel leggen we je uit hoe je met meer veerkracht in het leven kan staan, zodat jij met alle gebeurtenissen en omstandigheden die je tegenkomt om kan gaan.
Wat is veerkracht?
Hoogleraar Psychologie, Soyez, omschrijft de definitie veerkracht zo: ´veerkracht is het proces waarin iemand zich op een positieve manier aanpast aan stress of tegenslag die hem of haar potentieel uit evenwicht brengt, en waardoor het functioneren en het mentale welbevinden behouden of herwonnen wordt´ (Soyez et al., 2023).
Onze definitie ligt hier niet ver vanaf: ´mentale veerkracht is het in staat zijn om elke situatie te kunnen accepteren zoals die is en daarbij te beseffen dat alles ook weer voorbij gaat´. Het is goed om stil te staan bij het feit dat alle onprettige dingen, maar ook de prettige dingen van voorbijgaande aard zijn. De boeddhisten noemen dit: ´annica´ (spreek uit als anietsjia). Dit betekent letterlijk: vergankelijkheid.
In de huidige veranderlijke tijd waarin we constant uitgedaagd worden door verandering en waar een overdosis aan prikkels ons overspoelt, is het fijn als je leert te omarmen dat niets in het leven blijvend is en alles dus continue in verandering is. Je kunt je je er dus aan overgeven, zonder dat je geforceerd alles probeert te controleren. Spiritueel leider Adi da Samraj zei ooit: ´Ontspan.. niets is onder controle.´ Control freaks schieten nu waarschijnlijk meteen in de stress van zo´n uitspraak, maar geen zorgen: zijn uitspraak is juist kalmerend bedoeld. Als je omarmt dat de dingen verlopen zoals ze moeten verlopen, dan verdwijnen meteen al je gedachten die je erover hebt.
Hoe kan annica ervoor zorgen dat je veerkracht toeneemt?
Nu denk je misschien dat je in een kasplantje verandert als je het fenomeen annica omarmt en dat je zelf niets meer in te brengen hebt, omdat je alles maar moet accepteren zoals het is. Het tegenovergestelde is echter waar. Annica is niet een soort trucje waardoor je alles maar over je heen laat komen en alles maar toelaat. Het leert je juist met alles wat je in het leven tegenkomt om te gaan en op een intensere manier te leven.
Als er dingen in je leven gebeuren, prettig of onprettig, sta je daar juist extra bij stil. Als er iets naars gebeurt in je leven: geef je dat de ruimte, je voelt het, je laat het binnen komen, maar je beseft ook dat er aan deze periode weer een einde komt. Dit besef zorgt ervoor dat je veerkrachtig wordt en dat je niet compleet wordt meegezogen wanneer het even donker is in jouw leven en je daardoor uit evenwicht raakt. Voor een prettige periode in je leven geldt hetzelfde: je geniet er intens van, met het besef dat ook aan deze periode weer een einde komt. Eigenlijk doet de natuur dit elk jaar weer prachtig voor je voor. Je moet er alleen voor openstaan om het waar te nemen.
Door bewustwording meer veerkracht
Bewust zijn van de vergankelijkheid van het leven is niet iets waar je iedere dag bij stilstaat. Misschien sta je er überhaupt nooit bij stil. Je ervaart het ook niet zomaar in je dagelijks leven. Als je je bewust wilt worden van de vergankelijkheid in het dagelijks leven, neem eens de tijd om te kijken naar de zonsondergang, ervaar hoe de dag langzaam overgaat in de nacht. Voel hoe de wind je gezicht even aanraakt en dan weer verdwijnt. Het kan best depressing zijn om je bewust te worden van de vergankelijkheid in de wereld, want je gaat je beseffen dat aan alles een einde komt, maar als je goed oplet en kijkt naar de natuur weet je ook dat elk einde automatisch weer een nieuw begin betekent. De natuur laat je alle veranderingen zien die elke dag weer gebeuren. Door dit te begrijpen, zal je je beseffen dat het onoverkomelijk is dat ook mooie dingen zullen eindigen. Je weet echter ook dat daar iets anders, in een nieuwe vorm voor terug komt. De natuur leert je: elk einde, betekent ook een nieuw begin.
Door annica te begrijpen, zal je merken dat je met meer veerkracht door het leven gaat. Gebeurt er iets ingrijpends in je leven? Jij weet en voelt dat deze verandering tijdelijk is en dat er ooit een einde aan komt. Je raakt niet volledig uit balans, maar weet jezelf staande te houden. Dit gezegd hebbende, natuurlijk mag emotie er zijn. Accepteer dat je ergens emotie over voelt, maar grijp je er niet aan vast, laat het er zijn. Annica betekent zeker niet dat je al jouw emoties maar weg moet wuiven, het zorgt er wel voor dat je je hoofd koel houdt als jou iets overkomt.
Een aantal oefeningen voor meer veerkracht
Oefening 1. bewustwording
Bewust zijn van de vergankelijkheid van het leven is niet iets waar je iedere dag bij stilstaat. Misschien sta je er überhaupt nooit bij stil. Dat is best logisch, want je ervaart dat ook niet zomaar in je dagelijks leven. Als je je toch bewust wilt worden van die vergankelijkheid: neem eens de tijd om te kijken naar de zonsondergang en ervaar hoe de dag langzaam overgaat in de nacht. Voel hoe de wind je gezicht even aanraakt en dan weer verdwijnt. Het kan best depressing zijn om je bewust te worden van de vergankelijkheid in de wereld, want aan alles komt een einde. Maar als je goed oplet en kijkt naar de natuur weet je ook dat elk einde automatisch weer een nieuw begin betekent.
Oefening 2. dankbaarheid
Probeer je aandacht op het goede/ het positieve te leggen. Van nature focussen we ons op het negatieve. Ooit diende ons dit goed vanuit een evolutionair perspectief. Het liet ons overleven door de focus op gevaar te hebben. Als er aan mijn ene kant een tijger staat en aan de andere kant is een mooie zonsondergang te zien, dan is het op zich goed voor mijn overlevingskansen om mijn aandacht op het gevaar van de tijger te focussen. Het probleem is dat we nu in een tijdperk leven waar we constant gebombardeerd worden met allerlei bedreigingen. Ons brein kan dat niet aan.
De focus op het negatieve hebben we dus als vanzelf, voor de focus op het positieve zullen we iets meer ons best moeten doen. Veerkrachtige mensen stemmen zich bewust af op de positieve dingen in het leven. Onderzoek toont aan dat als je elke dag denkt aan 3 goede dingen die deze dag zijn gebeurd, dat je gelukkiger bent, je met meer dankbaarheid in het leven staat en dat je minder last hebt van depressieve gevoelens. Probeer dus eens aan het eind van iedere dag, 3 dingen op te schrijven waar jij dankbaar voor bent die dag. Spreek met jezelf af dit twee weken vol te houden en kijk dan eens wat voor effect het tot nu toe op je heeft. Bevalt het je? Ga daar dan mee door en maak er een goede gewoonte van!
Oefening 3. Helpt het mij of schaadt het mij?
Het kan soms lastig zijn annica te omarmen wanneer er hele heftige dingen gebeuren zoals het overlijden van iemand die je lief hebt bijvoorbeeld. Als je in een hele moeilijke situatie zit probeer jezelf dan eens deze vraag te stellen; hetgeen wat ik nu doe: helpt het mij of schaadt het mij? Stel je deze situatie eens voor: je bent een dierbare verloren. Al maanden lang pak je er iedere avond foto´s bij van de overledene. Je kan niet stoppen er naar te kijken en je merkt dat je er steeds meer door van streek raakt. Stel jezelf de vraag: helpt dit gedrag mij of schaadt dit mij?
Een ander voorbeeld: er zijn nare dingen gezegd bij een kerstdiner. Je hebt daardoor ruzie met je familie en je kan ze niet vergeven. Het is ondertussen al maanden geleden, maar je bent nog steeds boos. Helpt dit jou of schaadt dit jou? Ga dit voor jezelf na en maak een bewuste keuze over hoe je met deze bepaalde situatie omgaat. Goede dingen zullen ook weer jouw kant op komen. Hoe lang blijf jij vasthouden aan de vervelende dingen uit het verleden en hoe lang blijf je dat met je meedragen?
Luister een naar onderstaand audiofragment. Het is een kort verhaal uit het boek ‘Ki’, van Hans Peter Roel (een dikke aanrader om eens te lezen), dat mooi illustreert hoe wij als mensen bepaalde zaken uit het verleden met ons blijven meedragen, in plaats van het los te laten en verder te gaan met ons leven.
Maar hoe zit het dan met de mooie momenten? Die wil je toch bij je dragen en blijven vasthouden? Dat gelukzalige gevoel dat door je lichaam gaat als je je kind in totale overgave ziet slapen of wanneer je op het strand geniet van die allerlaatste zonnestralen. ´Kon ik dit maar vasthouden´ gaat er door je hoofd en je bent meteen uit het moment. Als beoefenaar van annica weet je dat vasthouden geen zin heeft, maar dat het juist zorgt voor lijden, omdat je tegen de natuur in gaat. Ook de fijne dingen gaan voorbij en dat is oké. Geniet dus voortaan intenser van het moment (dus op dat moment zelf) en besef dat er wel weer iets anders voor in de plaats komt. Deze kennis zorgt voor de ultieme bevrijding en voor het intenser kunnen genieten.
Oefening baart kunst
Dit gaat natuurlijk allemaal niet over 1 nacht ijs, maar in de tussentijd kan je je laten inspireren door alles wat vergankelijk is: de natuur, je adem, mensen op straat, het leven. Het kan er zelfs voor zorgen dat je vervelende dingen met meer humor gaat bezien. Er gebeurt iets vervelends, maar in plaats van je er volledig door van de wijs te laten brengen, moet je er om lachen. Soms wil het universum je ook gewoon een beetje testen en plagen. Aanschouw het, glimlach en leef je leven. Mocht je toch ineens totaal uit balans raken, stel je dan weer gerust met het besef: ´ook dit zal weer veranderen´.
Annica!
